در قالب word و در 14 صفحه، قابل ویرایش.
وبياى روغني، سوژا يا سويا از دانههاى مهم روغنى بهشمار مىرود و اين گياه بر اساس بسيارى از مدارک و شواهد، ۲۸۰۰ سال قبل از ميلاد در چين کشت مىشده و بهعنوان گياهى مقدس مطرح بوده است. منشاء و منطقه اصلى اهلى شدن اين گياه، شمال شرقى چين دکر شده است، اما مرکز ژنى جنس Glycine، علاوه بر چين در شرق آفريقا و استراليا نيز قرار دارد.
ارقام مهم سويا
ارقام سويا را مىتوان از لحاظ مورد مصرف در ۳ گروه علوفهاي، روغنى و حبوبات قرار داد. ارقام علوفهاى داراى دانه کوچک به رنگ سبز مايل به سياه. ساقههاى ظريف و شاخ و برگ زيادترى در مقايسه با ارقام رونى مىباشند. رنگ دانه در ارقام روغنى زرد است. ارقامى که بهمصرف خوراکى مىرسند، داراى دانهاى بهرنگ قهوهاى مىباشند.
ارقام سويا از نظر گروههاى رسيدگى به ۱۴ تيپ تقسيمبندى مىشوند و بههر يک از اين تيپها يک کد را نسبت مىدهند که عبارتند از: 00, 1.0 , 2, ......12.
زودرسترين ارقام در تيپ 00 و ديررسترين آنها در تيپ ۱۲ قرار مىگيرند. ارقام ديررس در نواحى استوائى و ارقام زودرس در نواحى شمال کشت مىشوند. در ايران از ارقام ۲ تا ۷ استفاده مىشود. با توجه به دامنه گسترده رسيدگى در ارقام سويا، مىتوان آنها را در تمام نقاط دنيا کشت نمود. توزيع تيپهاى مختلف در ايران بهشرح زير است:
۱. تيپ ۷-۶ در خوزستان
۲. تيپهاى ۳و ۴ و ۵ در نواحى مرکزي، خراسان و شمال
۳. تيپ ۳-۲ در نواحى سرد و کوهستانى (آذربايجان)
در مورد ارقام سويا مىتوان گفت: ديررسترين رقم، روز بلندترين هم هست و زودرسترين آنها، روز کوتاهترين مىباشد.
فواید سویا
سويا از طريق چين بهعنوان موطن اصلى آن، به کشورهاى همسايه خود يعنى کره، ژاپن و جنوب شرق آسيا و بهتدريج در ساير مناطق جهان پراکنده شد. درقرن هيجدهم به اروپا و اوايل قرن نوزدهم وارد آمريکا گرديد و بالاخره در آغاز قرن بيستم به عنوان يک محصول تجارى عمده در آمريکا مطرح شد. اين محصول در دهه ۱۳۳۰ وارد ايران گرديد و بهطور آزمايشى کشت شد که موفقيتآميز نبود، تا اينکه گروه صنعتى بهشهر در سال ۱۳۴۱ به واردات بذر و در پى آن توسعه کشت سويا مبادرت ورزيد. از اين زمان بهبعد همواره کشت و توليد سويا در ايران مورد توجه و رو به گسترش بوده است.
علفهاى هرز سويا
گياهچههاى جوان سويا نمىتوانند با بسيارى از علفهاى هرز مناطق گرمسيرى که رشد سريع دارند رقابت کنند و دفع علفهاى هرز در اين دوره بيشترين اهميت را دارد. اولين وجين مکانيزه را درهنگام ۱۰ تا ۱۵ سانتىمترى انجام مىدهند. قبل از آن نيز با کمک چنگک يا دندانه سبک انگشتى با علفهاى هرز بين رديفها مبارزه مىکنند، اما پس از رشد گياه وجين مکانيزه باعث خسارت به بوتهها خواهد شد.